Xuất huyết dịch kính là tình trạng nghiêm trọng liên quan đến mắt, gây ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và có thể dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời. Đây là hiện tượng máu tràn vào buồng dịch kính – khoang nằm giữa thủy tinh thể và võng mạc, gây đục môi trường trong suốt này và che khuất đường truyền ánh sáng đến võng mạc.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết và đầy đủ nhất về bệnh xuất huyết dịch kính, từ nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán cho đến phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay.

Xuất huyết dịch kính là gì?

Xuất huyết dịch kính (vitreous hemorrhage) là tình trạng máu xâm nhập vào khoang dịch kính – một khối gel trong suốt nằm giữa thủy tinh thể và võng mạc. Tùy vào lượng máu chảy, người bệnh có thể thấy mờ nhẹ hoặc mất hoàn toàn thị lực tạm thời. Nếu để kéo dài, xuất huyết có thể gây ra những biến chứng nặng nề như viêm màng bồ đào, bong võng mạc hay nhiễm độc võng mạc do phân hủy máu.

Nguyên nhân gây xuất huyết dịch kính

Xuất huyết dịch kính có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất là:

1. Bệnh võng mạc tiểu đường

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết dịch kính ở người trưởng thành. Khi bệnh tiểu đường kéo dài, các mạch máu võng mạc yếu dần và phát triển bất thường. Những mao mạch này rất dễ vỡ, gây chảy máu vào khoang dịch kính. Các yếu tố như VEGF và IGF-1 thúc đẩy sự tăng sinh bất thường của mạch máu.

2. Chấn thương mắt

Chấn thương xuyên nhãn cầu hoặc đụng dập nhãn cầu có thể gây rách mạch máu nội nhãn và dẫn đến xuất huyết. Trường hợp chấn thương sọ não cũng có thể làm tăng áp lực nội sọ, dẫn đến hội chứng Terson – một dạng xuất huyết dịch kính thứ phát. Bệnh thường gặp hơn ở nam giới trẻ tuổi (<40 tuổi).

3. Rách hoặc bong võng mạc

Một vết rách nhỏ ở võng mạc có thể khiến dịch kính xâm nhập vào khoảng dưới võng mạc và kéo theo máu từ các mạch máu võng mạc chảy vào khoang dịch kính. Đây là nguyên nhân chiếm 11–44% số ca xuất huyết dịch kính.

4. Bong dịch kính sau (PVD)

Bong dịch kính sau có thể làm đứt các mạch máu nối liền giữa dịch kính và võng mạc, gây ra xuất huyết. Trường hợp PVD có kèm VH làm tăng nguy cơ rách võng mạc lên tới 70%.

5. Các nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân ít gặp nhưng vẫn có thể dẫn đến xuất huyết dịch kính bao gồm:

– Tắc tĩnh mạch võng mạc trung tâm

– Viêm mạch võng mạc

– Thoái hóa điểm vàng thể tân mạch

– Rối loạn đông máu

– Bệnh võng mạc tăng sinh ở trẻ sinh non (ROP)

– Viêm màng bồ đào trung gian

– Phình động mạch võng mạc, hội chứng Valsalva, hội chứng Terson,…

Triệu chứng của bệnh xuất huyết dịch kính

Người bị xuất huyết dịch kính thường có các triệu chứng đặc trưng sau:

– Mờ mắt đột ngột

– Nhìn thấy các đốm đen, ruồi bay, sợi chỉ, mạng nhện

– Màn sương mỏng hoặc mảng đen che tầm nhìn

– Thấy ánh sáng nhấp nháy hoặc chớp sáng

– Có thể thấy ánh hồng hoặc đỏ trong tầm nhìn

– Giảm thị lực rõ rệt, đặc biệt vào buổi sáng

Chẩn đoán xuất huyết dịch kính

Việc chẩn đoán xuất huyết dịch kính bao gồm thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng:

– Khám đèn khe: Để đánh giá mức độ đục của dịch kính.

– Siêu âm nhãn cầu (B-scan): Hữu ích trong trường hợp dịch kính quá đục không quan sát được đáy mắt.

– Chụp OCT (chụp cắt lớp võng mạc): Giúp đánh giá võng mạc và phát hiện biến chứng kèm theo.

– Chụp mạch huỳnh quang võng mạc (FA): Dành cho các trường hợp nghi ngờ bệnh lý mạch máu võng mạc.

Phương pháp điều trị xuất huyết dịch kính

Điều trị xuất huyết dịch kính bao gồm xử lý nguyên nhân gây chảy máu và điều trị triệu chứng nhằm phục hồi thị lực, ngăn ngừa biến chứng.

1. Điều trị nguyên nhân

– Bệnh võng mạc tiểu đường: Kiểm soát đường huyết chặt chẽ, tiêm thuốc chống tăng sinh nội nhãn như Bevacizumab hoặc Ranibizumab.

– Viêm mạch, cao huyết áp, rối loạn đông máu: Điều trị bệnh nền là ưu tiên hàng đầu.

– Thoái hóa điểm vàng tuổi già: Phối hợp điều trị bằng thuốc kháng VEGF và laser.

2. Điều trị triệu chứng

2.1 Điều trị bằng thuốc

– Cầm máu: Tiêm Vitamin K, uống Vitamin C, rutin C, tam thất.

– Tiêu máu: Uống nhiều nước để tăng khả năng phân giải máu; tiêm hyase cạnh nhãn cầu.

– Nghỉ ngơi: Tránh vận động mạnh để ngăn chảy máu lan rộng và tạo điều kiện cho máu lắng xuống.

2.2 Điều trị bằng phẫu thuật

1. Laser quang đông võng mạc

Dùng tia laser để bịt kín các điểm rò rỉ mạch máu hoặc điểm rách võng mạc. Laser Krypton thường được ưa chuộng hơn Argon vì khả năng xuyên qua máu tốt hơn.

2. Áp lạnh (cryotherapy)

Áp lạnh giúp phá hủy mạch máu bị rò rỉ và hỗ trợ tiêu máu. Tuy nhiên, có thể gây viêm và tạo màng co kéo dẫn đến bong võng mạc nên cần chỉ định kỹ lưỡng.

3. Phẫu thuật cắt dịch kính (vitrectomy)

Đây là phương pháp hiện đại và hiệu quả nhất trong điều trị xuất huyết dịch kính kéo dài, không đáp ứng với điều trị nội khoa. Phẫu thuật giúp loại bỏ máu đông, xử lý tổn thương võng mạc và phục hồi thị lực.

Các chỉ định cắt dịch kính bao gồm:

– Xuất huyết dịch kính do chấn thương đụng dập hoặc xuyên nhãn cầu

– Xuất huyết dai dẳng do bệnh võng mạc tiểu đường, thoái hóa điểm vàng

– Xuất huyết tái phát không rõ nguyên nhân

Cách phòng ngừa xuất huyết dịch kính

Dù là bệnh nguy hiểm, nhưng xuất huyết dịch kính có thể được phòng tránh bằng những biện pháp sau:

– Bảo vệ mắt khỏi chấn thương: Đeo kính bảo hộ khi lao động, chơi thể thao hoặc trong môi trường có nguy cơ va đập cao.

– Kiểm soát bệnh lý nền: Quản lý tốt đường huyết, huyết áp và các rối loạn chuyển hóa.

– Thăm khám mắt định kỳ: Đặc biệt ở người có bệnh nền như tiểu đường, cao huyết áp hoặc từng có tổn thương võng mạc.

Câu hỏi thường gặp

1. Xuất huyết dịch kính có nguy hiểm không?

Có. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây mất thị lực vĩnh viễn, đặc biệt nếu đi kèm bong võng mạc hoặc viêm nội nhãn. Vì vậy, khi thấy dấu hiệu bất thường như mờ mắt đột ngột, ruồi bay, chớp sáng… cần đến bệnh viện ngay.

2. Xuất huyết dịch kính có tự hết không?

Một số trường hợp nhẹ, máu có thể tự tiêu trong vài tuần. Tuy nhiên, nếu máu không tan, thị lực không cải thiện hoặc có biến chứng, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật. Không nên chờ đợi quá lâu vì có thể làm tăng nguy cơ biến chứng.

Kết luận

Xuất huyết dịch kính là bệnh lý nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị nếu phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Với sự phát triển của y học hiện đại, các phương pháp như cắt dịch kính hay tiêm thuốc chống tăng sinh nội nhãn đã mở ra cơ hội phục hồi thị lực cho hàng ngàn bệnh nhân. Điều quan trọng là bạn cần chủ động thăm khám định kỳ, kiểm soát tốt bệnh nền và bảo vệ đôi mắt trước những nguy cơ chấn thương hoặc biến chứng từ bệnh lý toàn thân.

Nếu bạn cần hỗ trợ tư vấn hoặc khám mắt chuyên sâu, hãy liên hệ ngay với các cơ sở chuyên khoa mắt uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.