Mắt là cơ quan thị giác quan trọng nhất trong cơ thể con người, giúp chúng ta nhìn, quan sát và cảm nhận thế giới xung quanh. Dù chỉ chiếm một phần nhỏ trên khuôn mặt, mắt có cấu tạo phức tạp và cơ chế hoạt động tinh vi. Cùng khám phá chi tiết cấu tạo mắt và cơ chế hoạt động của mắt trong bài viết dưới đây.

1. Cấu Tạo Mắt Người

1.1 Cấu Tạo Bên Ngoài Của Mắt

Nhìn từ bên ngoài, mắt bao gồm những thành phần cơ bản sau:

– Lông mày: Giúp ngăn mồ hôi và bụi bẩn rơi vào mắt.

– Lông mi: Có vai trò bảo vệ mắt khỏi các tác nhân bên ngoài.

– Mi mắt: Bảo vệ giác mạc và giúp phân bố nước mắt khi chớp mắt.

– Tròng trắng và tròng đen: Tròng trắng là củng mạc, phần màu trắng của mắt; tròng đen chính là mống mắt và đồng tử.

1.2 Cấu Tạo Bên Trong Của Mắt

Mắt người có cấu trúc phức tạp, chia thành hai phần chính: bán phần trước và bán phần sau.

Bán phần trước:

Giác mạc (Cornea)

– Là lớp trong suốt ở phía trước mắt, không có mạch máu.

– Có hình chỏm cầu, đường kính khoảng 11mm, độ cong giúp hội tụ ánh sáng.

– Gồm 5 lớp: Biểu mô, màng Bowmans, nhu mô, màng Descemet và nội mô.

– Giác mạc chiếm khoảng 2/3 công suất khúc xạ của mắt.

Mống mắt và Đồng tử

– Mống mắt (Iris): Là vòng sắc tố quyết định màu mắt (đen, nâu, xanh…).

– Đồng tử (Pupil): Lỗ nhỏ ở trung tâm mống mắt, thay đổi kích thước để điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào mắt.

Thủy tinh thể (Lens)

– Nằm sau mống mắt, là thấu kính trong suốt có khả năng co giãn.

– Điều chỉnh tiêu cự để giúp mắt nhìn rõ các vật ở gần hoặc xa.

Bán phần sau:

Dịch kính (Vitreous Humor)

– Chất dạng gel trong suốt, chiếm khoảng 2/3 thể tích nhãn cầu.

– Giúp duy trì hình dạng nhãn cầu và truyền ánh sáng đến võng mạc.

Võng mạc (Retina)

– Là lớp màng mỏng ở đáy mắt, chứa nhiều tế bào thị giác (que và nón).

– Tiếp nhận ánh sáng hội tụ từ thủy tinh thể, chuyển đổi thành tín hiệu thần kinh.

Hoàng điểm (Macula)

– Vùng trung tâm của võng mạc, chứa điểm vàng – nơi cho hình ảnh sắc nét nhất.

– Tế bào nón tại đây giúp phân biệt màu sắc và chi tiết hình ảnh.

Dây thần kinh thị giác

– Truyền tín hiệu thị giác từ võng mạc lên não.

– Là “cầu nối” giúp bộ não phân tích và tạo thành hình ảnh rõ ràng.

2. Cơ Chế Hoạt Động Của Mắt

Cơ chế hoạt động của mắt có thể được so sánh với máy ảnh kỹ thuật số hiện đại:

2.1 Ánh sáng đi vào mắt

Ánh sáng phản xạ từ vật thể đi vào mắt qua giác mạc, đồng tử và được thủy tinh thể hội tụ đúng tại võng mạc.

2.2 Chuyển đổi tín hiệu ánh sáng

– Các tế bào que và nón trên võng mạc chuyển ánh sáng thành tín hiệu thần kinh.

– Tín hiệu này được truyền qua dây thần kinh thị giác tới vỏ não thị giác để phân tích và tạo thành hình ảnh.

2.3 Tự động điều chỉnh như máy ảnh

– Thủy tinh thể có khả năng thay đổi độ cong để lấy nét gần hoặc xa – giống việc điều chỉnh tiêu cự trong máy ảnh.

– Mống mắt thay đổi kích thước đồng tử để điều chỉnh ánh sáng – tương tự khẩu độ ống kính máy ảnh.

3. Cơ Chế Bảo Vệ Tự Nhiên Của Mắt

– Tuyến lệ tiết nước mắt giữ ẩm và làm sạch bụi bẩn cho giác mạc.

– Mi mắt và phản xạ chớp mắt giúp bảo vệ giác mạc khỏi tác nhân bên ngoài.

– Biểu mô sắc tố võng mạc giúp hấp thụ ánh sáng dư thừa và bảo vệ tế bào thị giác khỏi tia cực tím, ánh sáng xanh độc hại.

4. Lưu Ý Quan Trọng Về Sức Khỏe Mắt

Một số bệnh lý như cao huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch… có thể gây ảnh hưởng đến mạch máu võng mạc và thị lực. Vì vậy, cần kiểm tra mắt định kỳ và duy trì chế độ sống lành mạnh để bảo vệ thị giác.

Kết Luận

Hiểu rõ cấu tạo của mắt người và cơ chế hoạt động của mắt không chỉ giúp bạn trân trọng “cửa sổ tâm hồn”, mà còn chủ động hơn trong việc chăm sóc và bảo vệ đôi mắt mỗi ngày. Hãy khám mắt định kỳ và tham khảo ý kiến chuyên gia nhãn khoa khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về thị lực!