Dị ứng mắt là một trong những vấn đề nhãn khoa phổ biến hiện nay, đặc biệt khi môi trường ngày càng ô nhiễm và con người tiếp xúc với nhiều dị nguyên hơn. Theo thống kê, có đến 30% người lớn và 40% trẻ em ở Hoa Kỳ bị các dạng dị ứng liên quan đến mắt, mí và tuyến lệ. Vậy dị ứng mắt là gì? Nguyên nhân do đâu? Cách điều trị và phòng ngừa ra sao? Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin đầy đủ và chi tiết cho bạn.

Dị Ứng Mắt Là Gì?

Dị ứng mắt (Eye Allergy) hay còn gọi là viêm kết mạc dị ứng) là tình trạng mắt phản ứng với các chất gây kích ứng từ môi trường, được gọi là “dị nguyên”. Khi tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch sẽ tạo ra histamin và các chất trung gian khác nhằm chống lại tác nhân lạ. Hậu quả là mắt xuất hiện các triệu chứng như đỏ, ngứa, chảy nước mắt…

Dị ứng mắt có thể xảy ra ở một hoặc cả hai mắt và thường đi kèm với các biểu hiện dị ứng mũi như hắt hơi, nghẹt mũi. Tuy không lây lan nhưng nếu không được xử lý kịp thời, dị ứng mắt có thể gây ảnh hưởng đến thị lực và chất lượng cuộc sống.

Phân Loại Dị Ứng Mắt

Dị ứng mắt được chia thành hai nhóm chính:

– Dị ứng mắt theo mùa: Xảy ra vào những thời điểm nhất định trong năm như mùa xuân, hè hoặc thu – thường do phấn hoa, bào tử nấm mốc…

– Dị ứng mắt quanh năm: Diễn ra liên tục bất kể thời tiết, chủ yếu do mạt bụi, lông thú cưng, mỹ phẩm, khói thuốc, hóa chất…

Nguyên Nhân Gây Dị Ứng Mắt

Dưới đây là những tác nhân phổ biến gây ra dị ứng mắt:

1. Phấn hoa

Phấn hoa từ cây cỏ là nguyên nhân phổ biến gây dị ứng mắt theo mùa. Với kích thước siêu nhỏ, phấn hoa dễ dàng bay vào mắt và kích hoạt phản ứng miễn dịch, dẫn đến ngứa, đỏ và chảy nước mắt.

2. Mạt bụi

Mạt bụi sống trong chăn, ga, thảm, ghế sofa… tuy không gây hại trực tiếp nhưng lại là một trong những nguyên nhân chính gây dị ứng quanh năm.

3. Lông và vảy da thú cưng

Protein trong nước bọt, nước tiểu và vảy da của chó mèo có thể là dị nguyên mạnh, nhất là với những người có cơ địa nhạy cảm.

4. Khói và ô nhiễm

Khói thuốc lá, khói từ môi trường ô nhiễm cũng có thể kích thích mắt, gây cảm giác cay, đỏ và chảy nước mắt.

5. Nước hoa, mỹ phẩm

Một số loại nước hoa hoặc mỹ phẩm chứa thành phần dễ gây kích ứng mắt, nhất là khi tiếp xúc trực tiếp với vùng da quanh mắt.

6. Hóa chất tẩy rửa

Sản phẩm làm sạch, nước giặt, chất khử trùng… nếu không được sử dụng cẩn thận có thể bay hơi và gây kích ứng mắt.

Triệu Chứng Nhận Biết Dị Ứng Mắt

Các dấu hiệu dị ứng mắt có thể xuất hiện nhanh chóng sau khi tiếp xúc với dị nguyên, gồm:

– Mắt đỏ: Do các mạch máu giãn nở khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng.

– Ngứa mắt: Triệu chứng điển hình, thường khiến người bệnh muốn dụi mắt.

– Chảy nước mắt: Do cơ thể tiết nước để loại bỏ dị nguyên.

– Nhạy cảm ánh sáng: Mắt khó chịu, dễ chảy nước khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh.

– Nóng rát: Cảm giác bỏng rát khi mắt tiếp xúc với chất kích ứng.

– Sưng mí mắt: Do dịch lỏng tích tụ hoặc viêm mô quanh mắt.

– Cảm giác cộm: Giống như có dị vật trong mắt, dễ khiến người bệnh dụi mắt.

Cách Chẩn Đoán Dị Ứng Mắt

Bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ tiến hành khám lâm sàng bằng đèn khe để xác định tình trạng mắt. Trong những trường hợp nặng, có thể cần làm xét nghiệm bạch cầu ái toan – một chỉ số quan trọng trong phản ứng dị ứng – để chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Điều Trị Dị Ứng Mắt

1. Tránh tiếp xúc với dị nguyên

– Đóng cửa sổ, sử dụng điều hòa trong mùa phấn hoa nở.

– Vệ sinh nhà cửa, đặc biệt là chăn gối, thảm sàn.

– Giữ vật nuôi cách xa phòng ngủ, hạn chế tiếp xúc trực tiếp.

– Không dùng tay dụi mắt để tránh làm tình trạng nặng hơn.

2. Sử dụng thuốc

– Thuốc nhỏ mắt nhân tạo: Giúp rửa trôi dị nguyên, làm dịu mắt khô và giảm kích ứng.

– Thuốc kháng histamin đường uống: Giúp giảm ngứa, chảy nước mắt nhưng có thể gây khô mắt.

– Thuốc nhỏ mắt chứa chất ổn định tế bào mast: Giảm viêm, ngứa, đỏ hiệu quả khi dùng đều đặn.

– Corticosteroid nhỏ mắt: Dành cho các trường hợp dị ứng nghiêm trọng, cần được bác sĩ kê đơn.

– Liệu pháp miễn dịch (tiêm phòng dị ứng): Dành cho những người không đáp ứng tốt với thuốc, giúp cơ thể quen dần với dị nguyên.

Phòng Ngừa Dị Ứng Mắt Hiệu Quả

Để hạn chế nguy cơ tái phát hoặc bùng phát dị ứng mắt, bạn cần lưu ý các biện pháp phòng ngừa sau:

– Không dụi mắt: Dụi mắt không chỉ làm nặng thêm tình trạng dị ứng mà còn có thể gây xước giác mạc.

– Rửa tay thường xuyên: Giúp loại bỏ các dị nguyên bám vào tay và tránh lây sang mắt.

– Vệ sinh nhà cửa định kỳ: Hút bụi, giặt chăn ga, diệt nấm mốc để không tạo điều kiện cho mạt bụi phát triển.

– Giữ không gian sống thông thoáng: Duy trì độ ẩm trong nhà từ 30–50% để hạn chế nấm mốc.

– Tránh tiếp xúc trực tiếp với thú cưng: Đặc biệt không để chúng lên giường ngủ hoặc sofa.

– Sử dụng kính râm khi ra ngoài: Để ngăn phấn hoa, bụi mịn tiếp xúc với mắt.

Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng dị ứng mắt kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc không đáp ứng với biện pháp điều trị tại nhà, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt để được tư vấn và điều trị kịp thời. Một số trường hợp dị ứng mắt nếu không xử lý đúng cách có thể gây biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thị lực lâu dài.

Kết Luận

Dị ứng mắt tuy không nguy hiểm nhưng lại gây nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe đôi mắt. Nếu có dấu hiệu bất thường ở mắt, đừng chần chừ – hãy đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra và tư vấn đúng cách.