Phù gai thị là một trong những dấu hiệu cảnh báo quan trọng trong thăm khám đáy mắt, liên quan chặt chẽ đến các bệnh lý nội thần kinh nghiêm trọng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, phù gai thị có thể gây mất thị lực vĩnh viễn.

1. Gai thị là gì?

Gai thị là nơi dây thần kinh thị giác đi vào nhãn cầu – đây là khu vực tập trung khoảng 1 – 1,2 triệu sợi trục của các tế bào thần kinh võng mạc. Khi soi đáy mắt, bác sĩ sẽ thấy gai thị nằm lệch về phía mũi, hình tròn hoặc oval, có vai trò truyền tín hiệu hình ảnh từ mắt lên não.

2. Phù gai thị là gì?

Phù gai thị là tình trạng sưng và mờ rìa đĩa thị, thường xảy ra do tăng áp lực nội sọ hoặc tổn thương chèn ép lên dây thần kinh thị giác. Đây không phải là một bệnh riêng biệt mà là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau, đặc biệt là các bệnh lý thần kinh, mắt, sọ não…

Vì sao xảy ra phù gai thị? Sự tắc nghẽn dòng chảy bào tương trong sợi trục thần kinh thị giác sẽ gây ra phù sợi trục, làm cho đĩa thị lồi lên, dẫn đến hiện tượng phù gai thị.

3. Dấu hiệu nhận biết phù gai thị

Phù gai thị thường xảy ra ở cả hai mắt, một số triệu chứng điển hình bao gồm:

– Nhức đầu, buồn nôn, nôn.

– Nhìn đôi, mở rộng điểm mù.

– Sưng và xung huyết gai thị khi soi đáy mắt.

– Xuất huyết võng mạc quanh gai, tĩnh mạch giãn, xuất hiện chấm trắng bông.

Trong giai đoạn mạn tính có thể gây giảm thị lực trung tâm, rối loạn sắc giác, teo gai thị dẫn đến mù lòa nếu không điều trị.

4. Các giai đoạn của phù gai thị

Phù gai thị tiến triển qua 4 giai đoạn:

🔹 Giai đoạn sớm:

Bờ gai thị hơi mờ, tĩnh mạch giãn nhẹ.

Dấu hiệu mờ nhạt, khó nhận biết.

🔹 Giai đoạn phát triển hoàn toàn:

Đĩa thị phồng lên, mất lõm sinh lý.

Bờ gai bị xóa, xuất huyết và phù lan tỏa quanh gai.

🔹 Giai đoạn mạn tính:

Phù kéo dài nhiều tháng.

Thị trường bắt đầu suy giảm, sắc giác rối loạn.

🔹 Giai đoạn teo gai:

Gai thị trắng nhợt, mạch máu co nhỏ, mất thị lực nghiêm trọng hoặc mù hoàn toàn.

5. Nguyên nhân gây phù gai thị

Phù gai thị có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chia thành 4 nhóm chính:

🔸 Nguyên nhân tại nhãn cầu:

Viêm tắc tĩnh mạch võng mạc trung tâm.

Tăng nhãn áp nặng trong bệnh glaucoma.

Tổn thương xuyên nhãn cầu gây giảm nhãn áp đột ngột.

🔸 Nguyên nhân tại hốc mắt:

Áp xe, u hốc mắt.

Lồi mắt nặng do bệnh nội tiết (như Basedow).

🔸 Nguyên nhân nội sọ:

U nội sọ, u di căn, viêm não, dị dạng mạch máu não.

Chấn thương sọ não, xuất huyết nội sọ, hẹp ống dẫn dịch não tủy.

🔸 Nguyên nhân toàn thân:

Tăng huyết áp cấp cứu.

Nhiễm độc thai nghén.

Các bệnh huyết học như bạch cầu cấp.

6. Phù gai thị có nguy hiểm không?

Có. Phù gai thị là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nặng, đặc biệt là bệnh lý thần kinh hoặc nội sọ. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác không hồi phục, dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

7. Điều trị phù gai thị như thế nào?

Điều trị phù gai thị phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nguyên tắc điều trị chung bao gồm:

Cải thiện tuần hoàn và dinh dưỡng cho dây thần kinh thị giác.

Chống viêm, chống phù nề.

Điều trị nguyên nhân chính (u não, viêm não, tăng huyết áp…).

⚠️ Lưu ý: Việc xác định chính xác nguyên nhân cần sự phối hợp giữa bác sĩ nhãn khoa và bác sĩ chuyên khoa thần kinh, thần kinh sọ não.

8. Khi nào cần đến bệnh viện?

Nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu sau đây, hãy đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa mắt để được kiểm tra:

✅ Nhức đầu kéo dài, đặc biệt là kèm nhìn mờ, nhìn đôi

✅ Buồn nôn, nôn không rõ nguyên nhân

✅ Thị lực giảm, điểm mù mở rộng

✅ Mắt đỏ, sưng, có dấu hiệu bất thường khi soi đáy mắt

Bệnh viện Mắt Bình Tâm là đơn vị chuyên sâu về nhãn khoa với đội ngũ bác sĩ nhiều kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý đáy mắt, bao gồm phù gai thị. Đến với chúng tôi, bạn sẽ được thăm khám kỹ lưỡng bằng máy móc hiện đại, phát hiện sớm nguy cơ tổn thương thần kinh thị giác và được điều trị đúng hướng.